Πρόοδος και Συντήρηση. Του Γιώργου Παπακωνσταντή

Στη δημόσια συζήτηση, κυριαρχεί συχνά το δίπολο Προοδευτικότητας και Συντηρητισμού, σε μια μόνιμη αλλά θολή στην ουσία της, αντιπαράθεση. Τι εμπεριέχει αλήθεια ο όρος «προοδευτικός» και τι διαφορετικό είναι ο «Συντηρητικός»; Και ανεξάρτητα από τι δηλώνει ο καθένας υπάρχουν αντικειμενικά κριτήρια με τα οποία θα μπορούσαμε να κατατάξουμε το τι είναι Προοδευτικό και  αντίστοιχα τι είναι Συντηρητικό;
Η λέξη πρόοδος, περιέχει μια θετικότητα. Λέμε π.χ. «αυτός προόδευσε στη ζωή του», σημαίνει μια σταδιακή αναβάθμιση. Σημαίνει θετική εξέλιξη. Όμως καμιά εξέλιξη δε συμβαίνει μόνη της. Συνήθως περιλαμβάνει μια σειρά συχνά τολμηρών πράξεων που μπορεί να περιέχουν ρίσκο, να μας βγάζουν από τη ζώνη άνεσής μας και να μας φέρνουν όμως σε καλύτερο επίπεδο. Όμως για να συμβεί αυτό, απαιτούνται αλλαγές που για να πετύχουν και να μας φέρουν μπροστά, χρειάζονται μελέτη, σχέδιο και εξασφάλιση ότι οι αλλαγές θα φέρουν καλυτέρευση και όχι χειροτέρευση της ζωής μας.
 Η λέξη «Συντήρηση» σημαίνει στην ουσία διατήρηση των πραγμάτων ως έχουν.  Αν είμαστε καλά, γιατί να ρισκάρουμε αλλαγές. Έτσι μπορεί να μην έρθει το καλύτερο αλλά δεν θα έρθει σίγουρα το χειρότερο.
Στην πολιτική τα πράγματα είναι μπερδεμένα. Σχεδόν όλοι αυτοπροσδιορίζονται ως προοδευτικοί, επικαλούμενοι φυσικά ότι επιθυμούν την πρόοδο, την αλλαγή προς το καλύτερο. Μάλιστα η προοδευτικότητα έχει κατά κάποιον τρόπο συνδεθεί με την αριστεροσύνη, παρόλο που η κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού εδώ και τριάντα χρόνια έχει σφραγίσει την απαξία της «αριστερής προοδευτικότητας» εν τούτοις, από κεκτημένη ταχύτητα, όλοι οι αριστεροί αυτοπροσδιορίζονται και ως προοδευτικοί. Από την άλλη, όλοι οι υπόλοιποι θεωρούνται από τους ίδιους συντηρητικοί. Όμως σημασία δεν έχει πως προσδιορίζει ο καθένας τον εαυτό του και πόσο πιασάρικος είναι ο όρος του προοδευτικού, αλλά πως τελικά ο καθένας στην καθημερινή του ζωή δείχνει με τις πράξεις του, αν είναι πράγματι προοδευτικός ή συντηρητικός. Συχνά εκείνος που θεωρείται συντηρητικός, είναι στην πραγματικότητα ο προοδευτικός της σιγουριάς.  Δηλαδή επιδιώκει την πρόοδο με σταθερά, σίγουρα βήματα και χωρίς πολλά ρίσκα. Έτσι που καταφέρνει βήμα- βήμα να πάει πραγματικά την κοινωνία μπροστά. Αντίθετα ο "προοδευτικός" που πιστεύει ότι με άλματα και με συγκρούσεις επιτυγχάνεται η πρόοδος, συχνά το μόνο που καταφέρνει είναι να δημιουργεί αντιστάσεις, φόβους για το μέλλον και εν τέλει να δημιουργεί πραγματικούς συντηρητικούς.
Στην εποχή μας, όλοι παραδέχονται ότι χρειάζονται πολλές μεταρρυθμίσεις στο Κράτος, στην κοινωνία, στον πολιτισμό, στις ιδεολογίες, στους στόχους και στα οράματά μας. Πολλοί ονειρεύονται ένα κοινωνικοπολιτικό restart. Όμως αυτή η επανεκκίνηση δεν μπορεί να γίνει ούτε με επανάσταση ούτε με άλματα στο κενό. Αντίθετα η πολύπλοκη εποχή μας με τους  πολυσύνθετους παράγοντες που την επηρεάζουν, απαιτεί βαθειά μελετημένα βήματα, συναινέσεις, ρεαλισμό και κυρίως πολύ δουλειά. Απαιτεί να αλλάξουμε όλοι. Όσο θεωρούμε ότι είμαστε αμέτοχοι της ανάγκης για αλλαγή και ότι πρέπει να αλλάξουν μόνο οι άλλοι, τόσο δεν αλλάζει τίποτα. Είναι απλό και συνάμα δύσκολο. Αλλάζεις τον κόσμο αλλάζοντας τον εαυτό σου προς την κατεύθυνση που θέλεις να αλλάξουν και οι άλλοι. Όσο δεν το κάνεις, τότε όσο και να δηλώνεις προοδευτικός, αποτελείς και συ μια βαριά πέτρα της συντήρησης.