Ένα έθιμο από την Αρχαία Ελλάδα - Γιατί κόβουμε βασιλόπιτα την Πρωτοχρονιά

Τετάρτη, 29 Δεκέμβριος 2021 08:50
Χριστούγεννα

Σύμφωνα με την ελληνική παράδοση, τη στιγμή που το ρολόι θα χτυπήσει μεσάνυχτα και καθώς αποχαιρετούμε το περασμένο έτος, η οικογένεια μαζεύεται στο τραπέζι και κόβει την βασιλόπιτα ή αλλιώς «πρωτόπιτα», η οποία είναι μια αφράτη πίτα και έχει ως βασικά υλικά το αλεύρι, τα αβγά, τη ζάχαρη και το γάλα.

Αν και πολλοί πιστεύουν ότι πρόκειται για ένα έθιμο το οποίο σχετίζεται με την ορθοδοξία, στην πραγματικότητα οι ρίζες του χάνονται στα βάθη των αιώνων και είχε καθιερωθεί -με κάποιες παραλλαγές- ήδη από την αρχαιότητα.

Η ιστορία του εθίμου της βασιλόπιτας

Το έθιμο της βασιλόπιτας έχει καταγραφεί από την αρχαία Ελλάδα και λάμβανε χώρα στην ετήσια γιορτή των «Κρονίων», η οποία γινόταν προς τιμήν του θεού Κρόνου. Τότε, αντί για τη σύγχρονη πίτα οι Αρχαίοι Έλληνες απολάμβαναν ένα είδος εορταστικού άρτου, ο οποίος είχε διάφορες εκδοχές ανά περιοχή.

Με βάση τη θρησκευτική παράδοση, οι Μικρασιάτες και συγκεκριμένα οι κάτοικοι της Καισαρείας της Καππαδοκίας ήταν εκείνοι που καθιέρωσαν τη γλυκιά βασιλόπιτα, επονομαζόμενη και ως «πολίτικη» ή «σμυρνέικη».

Ακόμα και σήμερα, σε αγροτικές περιοχές της Βόρειας Ελλάδας η πίτα παραμένει αλμυρή, με τους κατοίκους να τοποθετούν το φλουρί σε μια κρεατόπιτα, τυρόπιτα ή και πρασόπιτα.

Παράλληλα, το έθιμο της τοποθέτησης μέσα στην πίτα του γνωστού «φλουριού», το οποίο σύμφωνα με την παράδοση φέρνει τύχη σε όποιον το βρει, θεωρείται ότι προέρχεται από τον ίδιο τον Μέγα Βασίλειο, κατά τη διάρκεια του πολέμου με την Περσία.

Όταν το Βυζάντιο κήρυξε τον πόλεμο με την Περσία τον 4ο αιώνα μ.Χ., ο Ιουλιανός ο Παραβάτης διέταξε να θεσπιστούν φόροι σε όλη την επικράτεια, με τους κατοίκους να αναγκάζονται να δώσουν οτιδήποτε πολύτιμο είχαν στην κατοχή τους.

Μετά το άδοξο τέλος του πολέμου, ο Άγιος Βασίλειος φέρεται να έδωσε εντολή ένα μέρος των χρυσαφικών που συλλέχθηκαν να δοθούν στους φτωχούς και τα ιδρύματα, ενώ τα υπόλοιπα διέταξε να τοποθετηθούν σε ψωμιά, με το κάθε ψωμί που περιείχε από ένα χρυσαφικό να μοιράζεται σε κάθε σπίτι της περιοχής.