Σκληρά δοκιμάζονται οι γάμοι και οι ελληνικές οικογένειες μέσα στην κρίση με τα διαζύγια να αυξάνονται συνεχώς ενώ σήμερα συμπληρώνονται 35 χρόνια από την καθιέρωση του πολιτικού γάμου ως ισότιμου με το θρησκευτικό. Ο πολιτικός γάμος θεσπίστηκε στη χώρα μας στις 17 Φεβρουαρίου του 1982, 200 χρόνια μετά την καθιέρωσή του από τη Γαλλική Επανάσταση.
Ακόμα όμως και σε επίπεδο χώρας και όχι μόνον κατά τις επιταγές της Γαλλικής Επανάστασης ο πολιτικός γάμος στην Ελλάδα άργησε 56 ολόκληρα χρόνια αφού μία πρώτη απόπειρα για την εισαγωγή του πολιτικού γάμου στην Ελλάδα είχε γίνει στις 10 Μαρτίου του 1926 από τον Υπουργό Δικαιοσύνης, Ιωσήφ Κούνδουρο, αλλά η πρότασή του απορρίφθηκε από τον δικτάτορα Θεόδωρο Πάγκαλο. Στη συνέχεια, απασχόλησε και τη νομοπαρασκευαστική επιτροπή του Αστικού Κώδικα τη δεκαετία του '30, χωρίς τελικά να υιοθετηθεί.
Η θέσπιση του πολιτικού γάμου έγινε ενθουσιωδώς δεκτή στην πορεία βέβαια γιατί ακόμα και ως το 2013 οι πολιτικοί γάμοι ετησίως ήταν λιγότεροι από τους θρησκευτικούς.
Μείωση γάμων, αύξηση διαζυγίων
Ενώ πάντως το αναμενόμενο ήταν η κρίση να δυναμώσει τον πυρήνα των οικογενειών τα στοιχεία δείχνουν ότι αντιθέτως «τσάκισε» τον οικογενειακό ιστό μειώνοντας γάμους και αυξάνοντας τα διαζύγια. Η ιστορία πάντως είχε ξεκινήσει κατά τα αναμενόμενα. Στα πρώτα χρόνια της κρίσης, όταν για πρώτη φορά το 2010 ανακόπηκε η διαρκής αυξητική τάση και καταγράφηκαν 13.275 διαζύγια έναντι 13.607 το 2009. Το 2011 ο αριθμός των διαζυγίων σημείωσε και νέα πτώση, φτάνοντας στις 12.705. Το 2012, όμως, τα διαζύγια εκτινάχθηκαν στις 14.880, ξεπερνώντας ακόμα και τα επίπεδα εποχών σχετικής οικονομικής ευφορίας, όπως το 2006, όταν τα εκδοθέντα διαζύγια έφτασαν τις 13.218.
Η ανοδική τάση των διαζυγίων ενισχύθηκε ακόμα περισσότερο το 2013 φτάνοντας στο ύψος ρεκόρ για την Ελλάδα των 16.717. Το 2014, τελευταία χρονιά για την οποία υπάρχουν στοιχεία, υπήρξε μείωση στις 14.417 διαζύγια, πάντα όμως σε υψηλά επίπεδα. Μεταξύ των διαζυγίων κυριαρχούν τα συναινετικά σε ποσοστά από 76% το 2012 έως 81% το 2014. Επίσης, τα περισσότερα ζευγάρια που αποφασίζουν να χωρίσουν είναι παντρεμένα για πάνω από δέκα χρόνια: 59%-60% των διαζυγίων, την τριετία 2012-14.
Με πολιτική χροιά
Η ελληνική πολιτεία, όπως αναφέρεται στο sansimera.gr αναγνωρίζοντας μόνο τον θρησκευτικό γάμο έως το 1982, παραβίαζε τη θεμελιώδη αρχή της θρησκευτικής ελευθερίας και δημιουργούσε μία σειρά από προσωπικά αδιέξοδα σε αλλόθρησκους, άθεους και όσους ήθελαν να συνάψουν τέταρτο γάμο.
Η αναγνώριση του πολιτικού γάμου στην Ελλάδα ήταν μία από τις πρώτες αποφάσεις που έλαβε η υπό τον Ανδρέα Παπανδρέου «Κυβέρνηση της Αλλαγής». Μία βαθιά εκσυγχρονιστική μεταρρύθμιση, αλλά και μία πράξη συμβιβασμού με ένα προαιώνιο θεσμό, όπως η Εκκλησία.
Θεσμοθετήθηκε με τον νόμο 1250/82 (ΦΕΚ Α 46/07.04.1982), που κατέστησε ίσου κύρους τον πολιτικό και τον θρησκευτικό γάμο (διαζευκτικό σύστημα), χωρίς ο νομοθέτης να προχωρήσει στο υποχρεωτικό του πολιτικού γάμου, όπως ζητούσε η προοδευτική διανόηση και ήταν το καθεστώς στις Δυτικές Χώρες. Μεγάλη ήταν η αντίδραση στο χώρο της Εκκλησίας, η οποία κάμφθηκε από τη διάθεση συνδιαλλαγής του τότε αρχιεπισκόπου Σεραφείμ.
Το σχετικό νομοσχέδιο εισήχθη προς συζήτηση στη Βουλή στις 17 Φεβρουαρίου 1982 και ψηφίστηκε στις 22 Μαρτίου, με τις αρνητικές ψήφους της Νέας Δημοκρατίας. Με το Προεδρικό Διάταγμα 391 (ΦΕΚ Α 73/18.06.1982) καθορίζονται οι λεπτομέρειες για την τέλεση του πολιτικού γάμου. Ο πρώτος πολιτικός γάμος στην Ελλάδα έγινε στις 18 Ιουλίου του ίδιου χρόνου στο χωριό Φραντάτο της Ικαρίας, μεταξύ της ντόπιας Σταματούλας Πλακίδα και του Δημήτρη Μαύρου από τη Νάξο.
Η πορεία προς την ανατροπή
Σε επίπεδο δημοφιλίας, η κυριαρχία του θρησκευτικού γάμου έναντι του πολιτικού υπήρξε σχεδόν απόλυτη μέχρι την αλλαγή του αιώνα, με το ποσοστό των θρησκευτικών γάμων να ξεπερνά το 90% του συνολικού αριθμού τους. Η θρησκευτικότητα του λαού μας, αλλά και η τάση επίδειξης του νεοέλληνα, λόγω και της λαμπρότητας της τελετής, συνέβαλαν στη συντριπτική αποδοχή του θρησκευτικού γάμου από την ελληνική κοινωνία. Από την άλλη πλευρά, οι δημοτικές αρχές, που έχουν αναλάβει την τέλεση των πολιτικών γάμων, τον αντιμετώπιζαν μάλλον ως μία απλή διεκπεραιωτική πράξη, όπως η έκδοση ενός πιστοποιητικού.
Τα πράγματα άρχιζαν να αλλάζουν από τα πρώτα χρόνια του 21ου αιώνα. Ο πολιτικός γάμος άρχισε να κερδίσει σταδιακά έδαφος και το 2012 έγινε η μεγάλη ανατροπή, βοηθούσης και της οικονομικής κρίσης. Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), που ανακοινώθηκαν την 1η Αυγούστου του 2013, οι πολιτικοί γάμοι ξεπέρασαν για πρώτη φορά τους θρησκευτικούς (51,8% έναντι 48,2%).
