Ο προστάτης είναι ένας μικρός αδένας, με σχήμα καρυδιού, που βρίσκεται ακριβώς κάτω από την ουροδόχο κύστη. Όπως συμβαίνει με όλους τους καρκίνους, έτσι και σε αυτόν η νόσος αρχίζει όταν ένα κύτταρό του πολλαπλασιάζεται (διαιρείται) πολύ πιο γρήγορα από το φυσιολογικό, με τα καρκινικά κύτταρα να συσσωρεύονται και τελικά να δημιουργούν έναν όγκο.
Ο πρόεδρος της Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας Δρ. Ηρακλής Πούλιας, τ. διευθυντής στην Ουρολογική Κλινική του Κοργιαλένειου Μπενάκειου Νοσοκομείου ΕΕΣ, εξηγεί μερικά βασικά δεδομένα για τον καρκίνο αυτό, τα οποία πρέπει να γνωρίζει κάθε άνδρας.
1. Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο δεύτερος συχνότερος στους άνδρες (μετά τον καρκίνο του πνεύμονα) και η πέμπτη συχνότερη αιτία θανάτου από καρκίνο.
2. Σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου (ACS), κάθε άνδρας έχει μία στις επτά πιθανότητες να τον εκδηλώσει κάποια στιγμή στη ζωή του και μία στις 39 να πεθάνει από αυτόν.
3. Στην Ευρώπη καταγράφονται κάθε χρόνο 417.000 νέα περιστατικά (μεταξύ αυτών 3.500 στην Ελλάδα). Σε όλο τον κόσμο καταγράφονται πάνω από 1,1 εκατομμύριο νέα περιστατικά (αντιπροσωπεύουν το 15% όλων των κρουσμάτων καρκίνου στους άνδρες) και 307.000 θάνατοι (αντιπροσωπεύουν το 6,6% των θανάτων από καρκίνο στους άνδρες). Το σχεδόν 70% των περιστατικών ανιχνεύονται στις ανεπτυγμένες χώρες, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Ταμείο Έρευνας του Καρκίνου (WCRF).
4. Ο καρκίνος του προστάτη πολύ σπάνια παρατηρείται στις ηλικίες κάτω των 40 ετών, σύμφωνα με το αμερικανικό Εθνικό Ίδρυμα Καρκίνου (NCI). Τα έξι στα δέκα κρούσματα παρατηρούνται σε άνδρες ηλικίας άνω των 65 ετών (η μέση ηλικία διάγνωσης είναι τα 66 έτη).
5. Οι άνδρες με στενό συγγενή (πατέρα, αδελφό, γιο) με ιστορικό καρκίνου του προστάτη έχουν 2,5 φορές περισσότερες πιθανότητες να τον εκδηλώσουν και οι ίδιοι, σε σύγκριση με τους άνδρες δίχως οικογενειακό ιστορικό. Ο κίνδυνος εκδήλωσης καρκίνου του προστάτη, όμως, είναι αυξημένος και στους άνδρες με μητέρα ή αδελφή με καρκίνο του μαστού (έχουν βρεθεί κοινά γονίδια που εμπλέκονται στις δύο νόσους).
6. Ο καρκίνος του προστάτη δεν έχει συμπτώματα στα αρχικά του στάδια. Όταν όμως μεγαλώσει αρκετά, μπορεί να προκαλέσει δυσκολίες στην ούρηση, συχνουρία, μειωμένη ροή ούρων, αίμα στα ούρα ή/και στο σπέρμα, πρήξιμο των ποδιών, αίσθημα βάρους στην πύελο ή στην περιοχή του πρωκτού, πόνο κατά την εκσπερμάτιση, στυτική δυσλειτουργία.
7. Στους περισσότερους άνδρες ο καρκίνος του προστάτη μπορεί να αναπτύσσεται επί μήνες ή ακόμα και επί χρόνια πριν αρχίσει να προκαλεί συμπτώματα. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να γίνεται περιοδικός προληπτικός έλεγχος (τσεκάπ) για την ανίχνευσή του σε αρχικό στάδιο.
8. Η ηλικία έναρξης του τσεκάπ εξαρτάται από το οικογενειακό ιστορικό. Η Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου (ACS) συνιστά να αρχίζει η τακτική μέτρηση του PSA στο αίμα στην ηλικία των 50 ετών στους άνδρες με μέτριο κίνδυνο προστατικού καρκίνου (δηλαδή σε όσους δεν έχουν οικογενειακό ιστορικό). Σε όσους όμως έχουν υψηλό κίνδυνο (δηλαδή έχουν έναν συγγενή πρώτου βαθμού με καρκίνο του προστάτη) το PSA πρέπει να αρχίζει στα 45 έτη και σε όσους έχουν πάρα πολύ υψηλό κίνδυνο (δύο ή περισσότεροι συγγενείς πρώτου βαθμού με καρκίνο προστάτη) στα 40 έτη. Σε κάθε περίπτωση, για τις ηλικίες άνω των 50 ετών η μέτρηση του PSA πρέπει να γίνεται μία φορά τον χρόνο και να συνδυάζεται με δακτυλική εξέταση του προστάτη. Στους άνδρες που ήδη έχουν καρκίνο του προστάτη, η συχνότητα του επανελέγχου καθορίζεται από τον θεράποντα ιατρό.
9. Ο καρκίνος του προστάτη είναι αντιμετωπίσιμος σε ποσοστό πάνω από 99% όταν ανιχνεύεται νωρίς, γιατί πολλοί όγκοι είναι βραδέως αναπτυσσόμενοι και ποτέ δεν θα απειλήσουν την υγεία ή τη ζωή του άνδρα. Ωστόσο υπάρχουν και όγκοι επιθετικοί, που έχουν χειρότερη πρόγνωση – και αυτός είναι ένας ακόμα λόγος για τον οποίο είναι απαραίτητο σε όλους τους άνδρες το τακτικό τσεκάπ.
10. Για την αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη υπάρχουν πολλές θεραπείες. Ωστόσο στο σχεδόν 40% των περιπτώσεων οι καρκίνοι είναι χαμηλού κινδύνου και γι’ αυτό δεν συνιστάται κάποια συγκεκριμένη θεραπεία, αλλά παρακολούθηση με συστηματική μέτρηση του PSA, δακτυλική εξέταση και επανάληψη της βιοψίας στον προστάτη.
Η τακτική αυτή αποκαλείται ενεργός ή ενεργητική παρακολούθηση και συνιστάται σε χαμηλού κινδύνου όγκους, δηλαδή όταν ο όγκος είναι πολύ μικρός και περιορίζεται μέσα στον προστάτη, όταν ο όγκος αναπτύσσεται πολύ αργά και όταν υπάρχει μικρός κίνδυνος να μεγαλώσει περαιτέρω ή να εξαπλωθεί στο σώμα ή να κοστίσει τη ζωή του ασθενούς.
Αν οι εξετάσεις δείξουν με την πάροδο του χρόνου ότι ο καρκίνος αρχίζει να γίνεται πιο επιθετικός, τότε συνιστάται θεραπεία. Σύμφωνα με το αμερικανικό Ίδρυμα Καρκίνου του Προστάτη (PCF), ποσοστό 50-66% των ανδρών που υποβάλλονται σε ενεργό παρακολούθηση δεν θα χρειασθούν θεραπεία κατά την πρώτη 10ετία από τη διάγνωση του καρκίνου τους (δεν υπάρχουν προς το παρόν στοιχεία για μεγαλύτερες χρονικές περιόδους).
