Είναι ίσως από τα ελάχιστα κτίρια που είναι μνημεία και μάλιστα καταπληκτικό δείγμα ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής και παράλληλα είναι δεμένο με την καθημερινή ζωή των σημερινών ανθρώπων. Ο λόγος για τη δημοτική αγορά των Χανίων, τη μοναδική σκεπαστή αγορά της Κρήτης η οποία διανύει ήδη το δεύτερο αιώνα της ζωής της αφού το 2013 γιορτάστηκαν τα 100 χρόνια από τα εγκαίνια της που έγιναν από τον τότε πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο. Η ιστορική της σημασία σημαντική καθώς τα εγκαίνια της έγιναν με αφορμή τη ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.
Φωτογραφία από το 1915, δύο χρόνια μετά τα εγκαίνια της Δημοτικής αγοράς.
Ο επισκέπτης στα Χανιά είτε πρόκειται για έλληνα είτε για τουρίστα θα έχει χάσει ένα σημαντικό κομμάτι από την ιστορία αλλά και την γραφικότητα της πόλης αν δεν επισκεφθεί τη δημοτική αγορά. Η περιποιημένη όψη της αγοράς αφού ανακαινίστηκε πριν από μερικά χρόνια, τα χρώματα και τα αρώματα από τα προιόντα της Κρητικής γης και η έμφυτη φιλοξενία και ευγένεια τω ν καταστηματαρχών της αγοράς συνηγορούν ώστε η επίσκεψη στην αγορά να αποτελεί μοναδική εμπειρία.
Στην καρδιά της πόλης
Η Δημοτική αγορά βρίσκεται στο κέντρο των Χανίων, στο σημείο που σήμερα χτυπά η καρδιά της πόλης, εκεί όπου στεκόταν επί Ενετοκρατίας ο κύριος προμαχώνας των οχυρώσεων. Μέχρι τα μέσα και τέλη του 19ου αιώνα εδώ ήταν η άκρη της πόλης. Σε αυτό το χώρο βρίσκονταν πρόχειρα εγκατεστημένα κρεοπωλεία, ιχθυοπωλεία, καταστήματα λαχανικών, χάνια κλπ. Όπως θα λέγαμε με σύγχρονους όρους, εδώ ήταν η υπαίθρια λαϊκή αγορά όπου οι χωρικοί έφερναν τα προϊόντα τους να τα πουλήσουν.
Η εικόνα που παρουσίαζαν ήταν άσχημη για αυτό ο δήμος Χανίων αποφάσισε το 1908 να καλλωπίσει το μέρος χτίζοντας μία δημοτική αγορά. Σε σχέδιο του ντόπιου μηχανικού Δρανδάκη, ακολουθώντας το πρότυπο της σκεπαστής αγοράς της Μασσαλίας, ξεκίνησε το χτίσιμο το 1911.
Η δημοτική αγορά χτίστηκε εκεί που βρίσκονταν ο ενετικός προμαχώνας Piatta forma. Φυσικά για να συμβεί αυτό προηγήθηκε η κατεδάφιση μεγάλου μέρους των ενετικών τειχών στα πλαίσια του εκσυγχρονισμού και της ανάπτυξης της πόλης. Τα μέτρα για την προστασία των βυζαντινών και βενετικών οχυρώσεων θεσπίστηκαν πολύ αργότερα, τη δεκαετία του 1960.
Λαμπρά τα εγκαίνια
.Στις 14 Απριλίου 1911 η Αγορά θεμελιώθηκε από τον Δήμαρχο Μανώλη Μουντάκη .Τα επίσημα εγκαίνια της Δημοτικής Αγοράς Χανίων έγιναν από τον τότε Πρωθυπουργό της Ελλάδας Ελευθέριο Βενιζέλο στις 4 Δεκεμβρίου 1913, τρείς μέρες δηλαδή μετά την επίσημη τελετή της Ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα.
.jpg)
.jpg)
Φωτογραφίες του Περικλή Παπαχατζιδάκη το 1949. Από το αρχείο του Μουσείου Μπενάκη.
Είναι κτισμένο σε σχήμα ελευθέρου σταυρού, επηρεασμένο από τα κτίρια της λεγομένης “εποχής του σιδήρου” του τέλους του 19ου αι. που χαρακτηρίζει την βιομηχανική επανάσταση. Στο κτίριο, που διακρίνεται για την κομψότητα και την ισορροπία του, διατηρούνται, σχηματοποιημένα τα μορφολογικά στοιχεία του ύστερου νεοκλασσικισμού. Έχει τέσσερις πόρτες, μία σε κάθε πτέρυγα, που κλείνουν για να παρέχουν ασφάλεια στα καταστήματα που στεγάζονται εδώ. Στεγάζει 76 καταστήματα μεταξύ άλλων κρεοπωλεία, ιχθυοπωλεία, φαρμακείο, παντοπωλεία κλπ. Αποτελεί αρχιτεκτονικό στολίδι για τα Χανιά και είναι μία από τις εντυπωσιακότερες στο βαλκανικό χώρο.
Λίγο πριν τη Μάχη της Κρήτης, τον Μάιο του 1941, αποπερατώθηκε και το αντιαεροπορικό καταφύγιο στη νοτιοανατολική πλευρά της Δημοτικής Αγοράς Χανίων.
Κατά τη διάρκεια της Κατοχής η Δημοτική Αγορά Χανίων χρησιμοποιήθηκε από τους Γερμανούς για τις ανάγκες του στρατού κατοχής.
Φωτογραφίες της δεκαετίας του 50.
