Στις 12 Ιουλίου 2016 έκλεισε μόλις τα 19 της και είναι ήδη εκατομμυριούχος. Το όνομά της σημαίνει «χτυπημένη από τη θλίψη». Όμως η ίδια είναι ένας άγγελος καλοσύνης και ανθρωπισμού σε μια χώρα που υποφέρει από την αγραμματοσύνη και τον θρησκευτικό φανατισμό. Το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης μάλλον ήταν μόνο η αρχή για την Μαλάλα Γιουσαφζάι. Μια από τους «100 Ανθρώπους με την Μεγαλύτερη Επιρροή στον Κόσμο» για το 2013 (Time).
Φαινόταν από μικράκι πως ήταν ανήσυχη. Στα έντεκά της έγραφε ήδη για το BBC Urdu ένα μπλογκ. Υπογραφή; Gul Makai. Κενταύρια στα ελληνικά ένα κυανό λουλούδι του αγρού. Το όνομά της «Μαλάλα» σημαίνει «Θλιμμένη». Της το έδωσε ο ποιητής πατέρας της προς τιμή μιας διάσημης ποιήτριας που είχε αναλάβει ένοπλο αγώνα στο νότιο Αφγανιστάν.
Ήδη από τις σύντομες αυτές εγγραφές διαφαίνεται η εκφραστική αμεσότητα αλλά και η αποφασιστικότητα της Μαλάλα:
Σάββατο 3 Ιανουρίου 2009: Φοβάμαι
Είχα ένα τρομερό όνειρο χτες το βράδυ με τα στρατιωτικά ελικόπτερα και τους Ταλιμπάν. Είχα τέτοια όνειρα από τότε που άρχισε η στρατιωτική επέμβαση το Σουάτ. Η μητέρα μου μου ΄πεκανε πρωϊνό και έφυγα για το σχολείο. Φοβόμουνα να πάω σχολείο γιατί η Ταλιμπάν έβγαλαν διαταγή που απαγόρευε όλα τα κορίτσια να πηγαίνουν στο σχολείο.
Μόνο 11 μαθήτριες πήγαν στην τάξη από τις 27. Ο αριθμός μειώθηκε μετά την διαταγή. Οι τρεις φίλες μου μετακόμισαν στην Πεσάουαρ, τη Λαχόρη και το Ραουαλπίντι με τις οικογένειές τους έπειτα απ’ αυτό. Πηγαίνοντας από το σχολείο στο σπίτι, άκουσα κάποιον να λέει «Θα σε σκοτώσω». Συντόμεψα το βήμα μου και μετά από λίγο κοίταξα πίσω αν ο άντρας με ακολουθούσε. Αλλά για απόλυτη ανακούφισή μου, μιλούσε στο κινητό και πρέπει να απειλούσε κάποιον άλλον.
Κυριακή 4 Ιανουαρίου 2009: Πρέπει να πάω σχολείο
Σήμερα είναι αργία και ξύπνησα αργά, στις 10. … πριν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις πηγαίναμε στο Μαργάζαρ, στο Φίζα Γατ και το Καντζού για πικνίκ τις Κυριακές, Αλλά τώρα είναι τέτοια η κατάσταση που δεν κάναμε πικνίκ εδώ κι ενάμισυ χρόνο.
Επίσης συνήθως πηγαίναμε ένα περίπατο μετά το δείπνο αλλά τώρα γυρίζουμε σπίτι πριν το ηλιοβασίλεμα. Σήμερα έκανα δουλειές στο σπίτι, τα μαθήματά μου και έπαιξα με τον αδερφό μου. Αλλά η καρδιά μου χτυπούσε γρήγορα. Αύριο θα πάω σχολείο.
5 Ιανουαρίου 2009: «Μην φοράτε πολύχρωμα φορέματα»
«Ετοιμαζόμουν να πάω στο σχολείο και καθώς ήμουν έτοιμη να φορέσω την ποδιά μου όταν θυμήθηκα ότι ο δάσκαλος μας είχε πει να μην φοράμε ποδιές και να πηγαίνουμε με τα κανονικά μας ρούχα στο σχολείο.
Έτσι, αποφάσισα να φορέσω το αγαπημένο μου ροζ φόρεμα. Τα άλλα κορίτσια στο σχολείο φορούσαν επίσης πολύχρωμα φορέματα. Αλλά στο σχολείο μας είπαν να μην φοράμε πολύχρωμα ρούχα, γιατί οι Ταλιμπάν δεν θα δέχονταν ούτε και αυτό.»
15 Ιανουαρίου 2009. Σουάτ, Πακιστάν.
Οι Ταλιμπάν εκδίδουν μια διαταγή. Όλα τα σχολεία θηλέων να κλείσουν τις πόρτες τους. Απειλούν τους κηδεμόνες αν πράξουν το αντίθετο. Ο ποιητής Ζιαουντίν Γιουσαφζάι αναγκάζεται να κλείσει το σχολείο που διευθύνει. Η κόρη του Μαλάλα λέει «Θέλω να συνεχίσω το σχολείο. Θέλω να γίνω γιατρός» και ξεσπά σε κλάματα. Το Μάιο ο στρατός εφορμά κατά των Ταλιμπάν. Όλοι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα πάντα, και μαζί η οικογένεια Γιουσαφζάι. Φεύγει από την Μεγκάρα, κυριολεκτικά με ότι φορούσαν. Γυρνάει σε όλη τη χώρα σε συγγενείς, ζει σαν πρόσφυγας, και βέβαια σταματάει το σχολείο.
«Έχει αλλάξει το όνειρό μου» λέει χαριτωμένα στην κάμερα των New York Times, μετά από μήνες ταλαιπωρίας και εκτοπισμού. «Θέλω να γίνω πολιτικός. Αυτή η χώρα έχει πολλά προβλήματα και θέλω να τα διευθετήσω.»
Μετά από τρεις μήνες ταλαιπωριών, στις 24 Ιουλίου 2009 η οικογένεια κατευθύνεται ξανά προς το σπίτι τους. Αλλά καθ’ οδόν, μαζί με άλλους ακτιβιστές συναντούν τον Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, κορυφαίο αμερικανό απεσταλμένο του Ομπάμα στην περιοχή. «Αν μπορείτε να μας βοηθήσετε να συνεχίσουμε την εκπαίδευση, σας παρακαλώ, βοηθήστε!» λέει με αυτοπεποίθηση και πυγμή η 12χρονη τότε Μαλάλα.
Τον Οκτώβριο του 2011, ο αρχιεπίσκοπος Ντέσμοντ Τούτου, νοτιο-αφρικανός ακτιβιστής ο ίδιος, έθεσε την υποψηφιότητά της για το Διεθνές Βραβείο Ειρήνης για Παιδιά, ενώ ο Πρωθυπουργός του Πακιστάν της απένειμε το πρώτο Εθνικό Βραβείο Νεότητας δύο μήνες αργότερα.Η Μαλάλα ήταν έτοιμη να συστήσει το δικό της Ίδρυμα για την προώθηση της μόρφωσης των παιδιών στο Πακιστάν, όταν χτύπησε η μοίρα.
Δεχόταν εδώ και καιρό απειλές: Τυπωμένες σε τοπικές εφημερίδες των Ταλιμπάν, μέσα από μοχθηρά προφίλ στο facebook, στο οποίο ήταν ιδιαίτερα ενεργή.Δεν κατάφεραν να κάμψουν την αποφασιστικότητά της. Μέχρι που οι ταλιμπάν αποφάσισαν να περάσουν στη δράση – η νεαρή είχε πάρει πολύ φόρα…
Στις 9 Οκτωβρίου 2012, ένας εκτελεστής των Ταλιμπάν μπαίνει μέσα στο λεωφορείο με το οποίο τα κοριτσάκια γυρνούσαν στο σπίτι κουρασμένα αφού είχαν δώσει εξετάσεις. Ο μασκοφόρος φώναξε: «Ποιά από σας είναι η Μαλάλα; Μιλήστε αλλιώς θα σας σκοτώσω όλες!». Μόλις την κατάλαβε, την πυροβόλησε εξ επαφής. Η σφαίρα διαπέρασε το κρανίο, το λαιμό της και βγήκε από τον ώμο της. Δύο άλλες κοπέλες τραυματίστηκαν στο μακελειό. Η Kainat Riaz και η Shazia Ramzan είχαν παρ’ όλα αυτά την ψυχραιμία να πουν τι είχε συμβεί.
Κι όμως η Μαλάλα ανέπνεε ακόμη.
Την μετέφεραν σε στρατιωτικό νοσοκομείο στην Πεσάουαρ, αφού είχε ήδη υποστεί βαρύτατες εγκεφαλικές βλάβες στην αριστερή πλευρά του εγκεφάλου της. Μετά από πέντε ώρες, οι γιατροί αφαίρεσαν τη σφαίρα, που βρισκόταν κοντά στην σπονδυλική της στήλη. Την επόμενη μέρα της έκαναν κρανιεκτομή, αφαιρώντας ένα κομμάτι των οστών του κρανίου ώστε να αντιμετωπιστεί το εγκεφαλικό οίδημα.
Είχε 70% πιθανότητες να επιβιώσει, είπαν οι γιατροί. Όλος ο ιατρικός κόσμος πρόσφερε τις υπηρεσίες του στους Πακιστανούς. Τελικά αποφασίστηκε: Θα πήγαινε στη Βρετανία. Την υποδέχτηκαν στο Queen Elizabeth Hospital, που εξειδικεύεται στη θεραπεία στρατιωτών που τραυματίστηκαν στον πόλεμο.
Η Μαλάλα βγήκε από το κώμα στις 17 Οκτωβρίου 2012, ενώ πήρε εξιτήριο από το νοσοκομείο δυόμισυ μήνες μετά, για να συνεχίσει την ανάρρωση στην προσωρινή κατοικία της οικογένειας στο Λονδίνο. Άλλη μια εγχείρηση το Φεβρουάριο του 2013 για να αποκατασταθεί με μόσχευμα ο κοχλίας: το κοριτσάκι δεν άκουγε από το αριστερό της αυτί.
Παγκόσμια κατακραυγή και συμπάθεια
Δέκα άνδρες, οι οποίοι κατηγορούνται για την απόπειρα δολοφονίας της έφηβης συνελήφθησαν σε μεγάλη επιχείρηση του στρατού, της αστυνομίας και των μυστικών υπηρεσιών, σύμφωνα με δημοσίευμα του Guardian.
Σε συνέντευξη τύπου, ο εκπρόσωπος της επιχείρησης δήλωσε ότι «Η ομάδα που συμμετείχε στην επίθεση κατά της Μαλάλα Γιουζαφζάι έχει συλληφθεί». Δήλωσε επίσης ότι το σχέδιο για τη δολοφονία της Μαλάλα, είχε διατάξει και δημιουργήσει ο σημερινός αρχηγός των Ταλιμπάν, Maulana Fazlullah.
Εκατομμύρια άνθρωποι δήλωσαν τη συμπαράστασή τους στο κοριτσάκι και υπέγραψαν την καμπάνια «Δικαίωμα στην Εκπαίδευση στο Πακιστάν». Οι Αρχές προσέφεραν αμοιβή 10 εκατομμύρια ρουπίες (105.000 δολάρια) σε όποιον έδινε πληροφορίες που θα οδηγούσαν στους δράστες της επίθεσης. Τον Απρίλιο του 2015 στη δίκη που έγινε στο Πακιστάν, δέκα άνθρωποι κάθησαν στο εδώλιο. Ένας από αυτούς θεωρείται πως ήταν ο εγκέφαλος της επίθεσης,. Αφέθηκαν όμως ελεύθεροι λόγω έλλειψης στοιχείων. Οι δράστες φυγαδεύτηκαν στο Αφγανιστάν και δεν βρέθηκαν ποτέ ενώπιον της δικαιοσύνης.
Όμως η Μαλάλα συνέχισε να διαδηλώνει τις αρχές της. Τον Ιούλιο του 2013 μίλησε στα Ηνωμένα Έθνη και συνάντησε τη βασίλισσα Ελισάβετ στο Μπάκινχαμ.
Στην ομιλία της στα Ηνωμένα Έθνη συγκίνησε τους «ψημένους» πολιτικούς και διπλωμάτες του ακροατηρίου. Η 12 Ιουλίου καθιερώθηκε ως Ημέρα της Μαλάλα.
Όταν έμαθα ότι είμαι στόχος δεν ανησύχησα. Όλος ο κόσμος ξέρει ότι θα πεθάνει μια μέρα.
Τόνισε ότι δεν γλίτωσε τυχαία από αυτή την επίθεση: «Γλίτωσα για έναν λόγο, να χρησιμοποιήσω τη ζωή μου για να βοηθήσω τους ανθρώπους» είπε χαρακτηριστικά. Γιαυτό και δεν θα σωπάσω ποτέ, είπε και καταχειροκροτήθηκε. Το Σεπτέμβριο μίλησε στο Χάρβαρντ, πάντα για το δικαίωμα όλων των παιδιών στην εκπαίδευση. Στις 12 Οκτωβρίου 2013 έγινε δεκτή στο οβάλ γραφείο του Λευκού Οίκου από τον Μπαράκ Ομπάμα και τη σύζυγό του Μισέλ. Το προεδρικό ζευγάρι ευχαρίστησε τη Μαλάλα για «τη γενναιότητα και την επιμονή» της. Εκείνη παρακάλεσε τον Αμερικανό πρόεδρο να μη χρησιμοποιεί στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας μη επανδρωμένα αεροσκάφη αφού εξαιτίας αυτών σκοτώνονται αθώοι.
Τον Ιούλιο του 2014 η Γιουσαφζάι μίλησε στη Συνάντηση Κορυφής Κορασίδων στο Λονδίνο, υποστηρίζοντας τα διακιώματα των κοριτσιών. Όταν τον Οκτώβριο έλαβε το Διεθνές Βραβείο Παίδων στη Σουηδία, δώρησε $50.000 μέσω UNRWA, για να ξαναχτιστούν 65 σχολεία στη Γάζα.
Στην Πακιστανή μαθήτρια και ακτιβίστρια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Μαλάλα Γιουσαφζάι απονεμήθηκε το Βραβείο Ζαχάρωφ «Για την Ελευθερία της Σκέψης», που απονέμει κάθε χρόνο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η 16χρονη μαθήτρια αφιέρωσε το βραβείο της στους «άγνωστους ήρωες» του Πακιστάν και έκανε έκκληση να επιδιωχθεί μεγαλύτερη προσιτότητα της παιδείας για τα παιδιά σε όλο τον κόσμο.
Στις 10 Οκτωβρίου 2014, η Μαλάλα δέχτηκε την ύψιστη τιμή: Κέρδισε το Βραβείο Νόμπελ για την Ειρήνη, για τον αγώνα της κατά της καταπίεσης των παιδιών και των νέων και για το δικαίωμα των παιδιών στην εκπαίδευση. Μοιράστηκς το βραβείο με τον Ινδό ακτιβιστή Kailash Satyarthi. Στα 17 της η Μαλάλα έγινε η πιο νέα κάτοχος Νόμπελ στην ιστορία.
Τον Ιούλιο του 2015, στα 18α γενέθλιά της, η Γιουσαφζάι άνοιξε ένα σχολείο για Σύρους πρόσφυγες στην Κοιλάδα Μπεκάα του Λιβάνου. Το σχολείο χρηματοδοτείται από το Καταπίστευμα Μαλάλα (Malala Fund), προσφέροντας εκπαίδευση σε κορίτσια 14 ώς 18 years. Η ίδια κάλεσε τους παγκόσμιους ηγέτες να επενδύσουν σε «βιβλία, όχι σφαίρες». Στις αρχές του έτους η Μαλάλα ζήτησε από τους ηγέτες του κόσμου να δωρίσουν 1,4 δισεκ. δολάρια για την εκπαίδευση των προσφυγόπουλων από τη Συρία.
Και συγγραφέας και χρυσοπληρωμένη ομιλήτρια
Βάλθηκε λοιπόν η ίδια να γράψει βιβλία που να στέκονται απέναντι στις σφαίρες. Τα απομνημονεύματα που έγραψε σε συνεργασία με την Βρετανίδα δημοσιογράφο Christina Lamb, μιλάνε για την εμπειρία της με τρόπο ουσιαστικό. «Με λένε Μαλάλα» (I Am Malala: The Story of the Girl Who Stood Up for Education and was Shot by the Taliban), ένα βιβλίο που ο Guardian αποκάλεσε άτρομο, προσθέτοντας πως «οι οπαδοί του μίσους και των συνομοσιών θεωρίας καλά θα έκαναν να διαβάσουν αυτό το βιβλίο».
Το “Με λένε Μαλάλα” από το 2013 που εκδόθηκε έχει πουλήσει 287.170 αντίτυπα μόνο στη Βρετανία και 1,8 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως. Η Μαλάλα έχει ιδρύσει το ίδρυμα Malala Fund για να προωθήσει εκπαιδευτικά προγράμματα για κορίτσια στις αναπτυσσόμενες χώρες και η οικογένειά της έχει ιδρύσει μια εταιρεία, τη Salarzai Ltd, για να προστατεύσει τα δικαιώματα στην ιστορία της ζωής της.
Η Γιουσαφζάι, η οποία μετά την απόπειρα εναντίον της ζει μόνιμα στη χώρα αυτή, είναι πλέον περιζήτητη για ομιλίες και χρεώνει 152.000 δολάρια για κάθε εμφάνισή της. Το ποσό αυτό είναι διπλάσιο σε σύγκριση με τις 85.000 που ζητά για παράδειγμα ο Ντέσμοντ Τούτου, σύμφωνα με το αμερικανικό Institute for Policy Studies.
Πολλά λεφτά θα σκεφτεί κανείς. Απ’ ότι φαίνεται όχι για ένα κορίτσι που το όνομά του δόθηκε σε ένα αστέρι: Ο 316201 πλέον ονομάζεται Αστεροδειδής Μαλάλα.
-
newsonly
