Μέχρι την ηλικία των 6-8 περίπου χρονών τα παιδιά χρησιμοποιούν τη λεγόμενη «μαγική σκέψη», την πίστη δηλαδή ότι διάφορα γεγονότα γίνονται με τρόπο φανταστικό και όχι λογικό (π.χ. κάποια μαγικά λόγια θα εξαφανίσουν τα τέρατα). Τα παιδιά ζουν σε ένα κόσμο γεμάτο τέρατα, νεράιδες και ήρωες από κινούμενα σχέδια. Έχουν ανάγκη τον κόσμο αυτό για να προστατεύσουν τον εαυτό τους από την σκληρή πραγματικότητα και να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους στον «ασφαλή» κόσμο της φαντασίας. Την πίστη στον Άγιο Βασίλη σαφώς καλλιεργούν και οι ίδιοι οι γονείς με τα παραμύθια, το γράμμα στον Άγιο Βασίλη και όλα τα άλλα έθιμα που αποτελούν οικογενειακές παραδόσεις.
Αρκετές έρευνες έχουν δείξει ότι η πίστη σε φανταστικούς ήρωες, όπως ο Άγιος Βασίλης, ενισχύει τη φαντασία και τη δημιουργικότητα των παιδιών, στοιχεία ουσιώδη για τη γνωστική και κοινωνική ανάπτυξή τους. Ο Άγιος Βασίλης συμβολίζει το μυστήριο, βάζει το παιδί στο πνεύμα των Χριστουγέννων, δίνει θετικά μηνύματα, όπως να ονειρεύονται, να επιθυμούν, να προσπαθούν για αυτό που θέλουν να αποκτήσουν και αντιπροσωπεύει την ελπίδα, την προσδοκία, τη γενναιοδωρία, τη ζεστασιά, την αγάπη και την ευτυχία.
Πότε πρέπει να αποκαλύψουμε την αλήθεια και τι να πούμε;
Η αποκάλυψη της αλήθειας πρέπει να γίνει μόνο όταν αρχίσει το παιδί να αμφιβάλλει για την ύπαρξη του Άγιου Βασίλη. Μπορούμε να ξεκινήσουμε τη συζήτηση με την ερώτηση: «Εσύ πιστεύεις ότι υπάρχει Άγιος Βασίλης;». Είναι χρήσιμο να διερευνήσουμε τι είναι αυτό που τελικά πιστεύει το παιδί μας, πως και γιατί του δημιουργήθηκαν ερωτηματικά. Εάν το παιδί απαντήσει ότι υπάρχει Άγιος Βασίλης (παρά τους όποιους δισταγμούς και αμφιβολίες του), μην αμφισβητήσετε την ύπαρξή του. Απαντήστε του ότι ο Άγιος Βασίλης ζει μέσα στην καρδιά μας, είναι η αγάπη που υπάρχει μέσα μας και επομένως είναι αληθινός, εφόσον πιστεύουμε σ’ αυτόν. Μπορεί κανείς να πιστεύει όσο μεγάλος κι αν είναι.
Αν όμως το παιδί απαντήσει ότι δεν υπάρχει Άγιος Βασίλης, ίσως είναι ώρα να του πείτε την ιστορία του πραγματικού Άγιου Βασίλη. Μιλήστε του για τον καλό άνθρωπο που κάποτε μοίραζε δώρα στα φτωχά παιδιά. Πείτε του ότι μπορεί να μην υπάρχει Άγιος Βασίλης όπως μέχρι τώρα τον φανταζόταν, αλλά ουσιαστικά συμβολίζει τη γενναιοδωρία και την αγάπη. Άγιος Βασίλης μπορεί να είναι κάθε άνθρωπος που διαθέτει αυτές τις αρετές, καθένας που νοιάζεται για τον συνάνθρωπό του και φροντίζει για το καλό του με ανιδιοτέλεια.
Αν το παιδί σας στενοχωρηθεί, θυμώσει, ή αρχίσει να σας αμφισβητεί, ζητήστε συγγνώμη και εξηγήστε ότι αυτό αποτελεί ένα μυστικό για όλους τους γονείς που δεν πρέπει να το αποκαλύψουν πριν είναι έτοιμα τα παιδιά τους να το καταλάβουν και να το δεχτούν. Τότε μόνο και τα ίδια θα το διασφαλίσουν και θα το μεταφέρουν στα δικά τους παιδιά όταν θα γίνουν γονείς. Θυμήστε τους ότι δεν πρέπει να αποκαλύψουν το μυστικό στα μικρότερα παιδιά και ούτε να κοροϊδεύουν όσους ακόμα πιστεύουν στον Άγιο Βασίλη.
Βοηθήστε τα παιδιά να διατηρήσουν το πνεύμα του Άγιου Βασίλη μέσα τους ζωντανό, αλλά με το σωστό τρόπο. Πείτε τους ότι τώρα που έμαθαν την αλήθεια, μπορούν και τα ίδια να γίνουν βοηθοί του Άγιου Βασίλη μεταφέροντας τα πιο σημαντικά δώρα που υπάρχουν πάνω στον κόσμο. Μπορούν με τις πράξεις και τη συμπεριφορά τους να νοιάζονται για τους άλλους και να μεταφέρουν το μήνυμα της αγάπης και της γενναιοδωρίας. Τελικά, ο Άγιος Βασίλης είναι φαντασία και μαγεία, είναι ελπίδα και ευτυχία, αλλά κυρίως είναι καλοσύνη, γενναιοδωρία και αγάπη.
* Η Δρ Αργυρούλα Καλαϊτζάκη, είναι Επικ. Καθηγήτρια Κλινικής Ψυχολογίας στο ΤΕΙ Κρήτης
