Ανήκει στους πιο προικισμένους και πολυδιάστατους Έλληνες συνθέτες, με πολυάριθμα έργα συμφωνικής μουσικής και μουσικής δωματίου. Ο διεθνούς φήμης συνθέτης και καλλιτεχνικός διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής Γιώργος Κουμεντάκης ο οποίος γεννήθηκε στο Ρέθυμνο, όχι μόνο δεν ξεχνά την καταγωγή του αλλά όπως λέει, αυτή έχει καθορίσει το έργο του. Για πρώτη φορά έρχεται για συναυλία στα Χανιά, αύριο Κυριακή στην Καθολική Εκκλησία Χανίων, στις 20:00 και στις 22:00, όπου η Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα και η Χορωδία της ΕΡΤ συμπράτει με το Vamos Ensemble σε δύο μοναδικές συναυλίες με τίτλο Requiem Æternam (Αιώνια Ανάπαυση).
Eυρηματικές διασκευές, συνδιαλέγονται με το “Requiem” του Γιώργου Κουμεντάκη, ένα έργο – σταθμό για την έντεχνη ελληνική μουσική δημιουργία, το οποίο εξυμνεί τα ανθρώπινα πάθη μέσα από το αιώνιο δίπτυχο “έρως – θάνατος”.
Η ιδιαίτερη αυτή μουσική σύμπραξη, υπήρξε η αφορμή για να μιλήσουμε με τον σπουδαίο Κρητικό συνθέτη και καλλιτεχνικό διευθυντή της ΕΛΣ σε μια συνέντευξη εφ όλης της ύλης… περι τέχνης, παράδοσης, ιδεών και οράματος.
Πρόσφατα, αναλάβατε τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στην οποία ήσασταν και υπεύθυνος Καλλιτεχνικού Προγραμματισμού της Εναλλακτικής Σκηνής. Ποιο είναι το καλλιτεχνικό σας όραμα;
Όταν ολοκληρωθεί η θητεία μου στην Εθνική Λυρική Σκηνή, μετά από τρία χρόνια, θα ήθελα να έχουμε προτείνει στο ελληνικό και διεθνές κοινό, αιχμηρές παραγωγές που προκαλούν συζητήσεις, έργα που δεν έχουν παρουσιαστεί ποτέ στην Ελλάδα ή παρουσιάζονται εξαιρετικά σπάνια, καθώς και σκηνοθέτες, μαέστρους, μονωδούς, χορογράφους που έχουν μια σαφή καλλιτεχνική πρόταση. Παράλληλα επιθυμία μας είναι να καλύψουμε τα κενά ρεπερτορίου της ΕΛΣ, παρουσιάζοντας έργα μπαρόκ, ρωσικού, γαλλικού, γερμανικού ρεπερτορίου, να δώσουμε αναθέσεις σε έλληνες συνθέτες, και μέσω της Εναλλακτικής Σκηνής να δώσουμε νέο νόημα στην έννοια του μουσικού θεάτρου.
Ιδιαιτέρως σημαντικό ρόλο στο έργο μας, θα διαδραματίσουν τα κοινωνικά και εκπαιδευτικά προγράμματα, τα οποία θα ισχυροποιήσουν σε γερά θεμέλια τη σχέση μας με την κοινωνία. Είμαστε ευτυχείς, γιατί για όλα αυτά που σας αναφέρω έχουμε την τεράστια βοήθεια από το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Τα στελέχη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος έχουν κατανοήσει την σημασία των νέων οραματικών σχεδίων της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και μας στηρίζουν με τις πολύτιμες δωρεές τους. Θα ήθελα να εκφράσω τις θερμές μου ευχαριστίες προς τον Πρόεδρο του Ιδρύματος κ. Ανδρέα Δρακόπουλο.
Βρίσκονται οι Ελληνες κοντά στον κόσμο της όπερας, της λυρικής τέχνης και στο μουσικό θέατρο;
Το ελληνικό κοινό αγαπάει το λυρικό θέατρο και διαχρονικά στηρίζει την Εθνική Λυρική Σκηνή. Στόχος μας είναι να διευρύνουμε το παραδοσιακό μας κοινό, να ανοίξουμε σε όλες τις ηλικίες και να προκαλέσουμε το ενδιαφέρον ακόμα και σε αυτούς που έως πρότινος δεν ενδιαφέρονταν για την λυρική τέχνη και το μουσικό θέατρο. Είναι ευτυχές ότι σε αυτό το δύσκολο εγχείρημα έχουμε σύμμαχο μας τις νέες υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις μας στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Προτεραιότητα μας είναι να μετατρέψουμε το ενδιαφέρον για το κτήριο και το πάρκο του ΚΠΙΣΝ, σε ενδιαφέρον για τις παραστάσεις, τις δράσεις και τα εκπαιδευτικά – κοινωνικά προγράμματα μας.
Μεγάλο κομμάτι της καλλιτεχνικής σας πορείας έχει αφιερωθεί στη σύνθεση μουσικής για τις παραστατικές τέχνες (θέατρο, κινηματογράφος, χορός, όπερα, installations). Πώς βλέπετε την καλλιτεχνική παραγωγή στην Ελλάδα της κρίσης;
Παρά το γεγονός ότι οι καλλιτέχνες επιβιώνουν με δυσκολία στις μέρες μας, εντούτοις αυτό που βλέπω ως θεατής είναι ότι δημιουργούν έργα τέχνης σημαντικά που αφορούν το κοινό. Αυτό φυσικά απέχει πολύ από το ιδανικό. Οι καλλιτέχνες πρέπει να μπορούν να βγάζουν τα προς το ζην, μέσα από την καλλιτεχνική τους δραστηριότητα. Εμείς εδώ στην ΕΛΣ, στοχεύουμε να δημιουργήσουμε τις δομές εκείνες που θα επιτρέψουν σε νέους καλλιτέχνες να εργαστούν και να εκφράσουν την δημιουργικότητα τους σε ένα πλαίσιο επαγγελματικό και με προοπτική. Είναι καθήκον κάθε πολιτιστικού φορέα να προσφέρει απασχόληση με αξιοπρεπείς όρους, σε καλλιτέχνες αιχμής, κάθε ηλικίας.
Μακρά συνεργασία είχατε με τον χορογράφο-σκηνοθέτη Δημήτρη Παπαϊωάννου και την Ομάδα Εδάφους, η οποία κορυφώθηκε το 2004, με τις τελετές έναρξης και λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας, όπου διετελέσατε μουσικός διευθυντής, συνθέτης και δημιουργός του μουσικού σεναρίου. Τι κρατάτε από αυτήν την διοργάνωση;
Κρατάω τη συνεργασία με τη δημιουργική ομάδα, το αποτέλεσμα που καταφέραμε να παρουσιάσουμε, τα μικρά και μεγάλα έργα τέχνης που δημιουργήθηκαν εκείνα τα τρία χρόνια που εργαστήκαμε σκληρά. Με τον Δημήτρη η συνεργασία μας κρατάει πολλά χρόνια και τώρα με την συνεργασία που ετοιμάζουμε για την Εθνική Λυρική Σκηνή, πιστεύω ότι θα κορυφωθεί και μάλιστα με τρόπο μη αναμενόμενο.
Εχετε επίσης συνεργαστεί με σπουδαίους καλλιτέχνες του θεάτρου, της όπερας, του χορού, όπως ο Κάρολος Κουν, ο Γιάννης Χουβαρδάς, η Ραλλού Μάνου κ.ά. Υπάρχει κάποιο κοινό χαρακτηριστικό που συνδέει όλες αυτές τις προσωπικότητες που συνεργαστήκατε;
Το κοινό χαρακτηριστικό των σπουδαίων καλλιτεχνών, όπως αυτοί που αναφέρετε, είναι η αυστηρή προσήλωση στην τέχνη τους, η αυστηρότητα στις επιλογές τους, η ευθύτητα του βλέμματος τους, η συνέπεια προς τις αρχές τους και η ταπεινότητα τους. Είμαι ευτυχής για όλες τις συνεργασίες μου και αυτές είναι ο πραγματικός μου πλούτος.
Με το έργο σας έχετε πετύχει σημαντικές διακρίσεις, όπως η συμμετοχή σας στη Biennale της Βενετίας. Η Ελλάδα θα μπορούσε να φιλοξενήσει μεγάλα καλλιτεχνικά γεγονότα όπως μια Biennale και υπό ποιές προϋποθέσεις;
Η Ελλάδα έχει αποδείξει ότι μπορεί να φιλοξενήσει μεγάλες διοργανώσεις, όπως συμβαίνει τώρα με την Ντοκουμέντα. Το σημαντικό είναι ότι το ελληνικό κοινό, είναι ανοιχτό σε νέες προκλήσεις και γνωρίζει πως να αγκαλιάζει το καλό, αλλά και πως να αδιαφορεί για το κακό που του προσφέρεται. Το Ελληνικό κοινό έχει αυστηρό κριτήριο και ταυτόχρονα ανοιχτές κεραίες.
Διατελέσατε καλλιτεχνικός διευθυντής του μουσικού συνόλου “Νίκος Σκαλκώτας”, του Kyklos Ensemble, του Αναγεννησιακού Φεστιβάλ Ρεθύμνου, καθώς και υπεύθυνος καλλιτεχνικού προγραμματισμού στο Ιδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού. Πώς κρίνετε την παραγωγή Πολιτισμού στην ελληνική περιφέρεια;
Φοβάμαι πως οι τοπικές αρχές χρειάζεται να αναθεωρήσουν τις απόψεις τους, να φύγουν από τις αυτονόητες και συντηρητικές επιλογές και να ακούσουν αυτό που συμβαίνει γύρω τους: την τέχνη του σήμερα. Το κοινό στην περιφέρεια, πλέον ενημερώνεται από το internet, βλέπει mezzo στην συνδρομητική τηλεόραση, ταξιδεύει, ακούει μουσική. Οι επίσημες διοργανώσεις των τοπικών αρχών συνήθως υποτιμούν αυτό το κοινό, και χαϊδεύουν τα αυτιά των ψηφοφόρων τους. Προφανώς υπάρχουν σοβαρότατες εξαιρέσεις, αλλά δυστυχώς στον τομέα αυτόν χρειαζόμαστε πολύ δουλειά.
Μετά τη συναυλία σας πέρυσι στο Αρκάδι, επιστρέφετε φέτος στην Κρήτη για μια ακόμη συναυλία αυτήν την φορά στα Χανιά. Πόσο έχει επηρεάσει την καλλιτεχνική σας διαδρομή ο γενέθλιος τόπος και η μουσική του παράδοση;
Χαίρομαι που μου κάνετε αυτή την ερώτηση. Πρέπει να σας πω ότι με αυτή τη συναυλία παρουσιάζεται για πρώτη φορά, στα 58 μου χρόνια, μουσική μου στα Χανιά! Θα ήθελα να ευχαριστήσω το Vamos ensemble και την Καθολική Εκκλησία για την ιδιαίτερη συναυλία που θα παρουσιάσουμε στα Χανιά. Το Vamos είναι ένα εξαιρετικό σύνολο με το οποίο μας συνδέει μια μακρόχρονη σχέση.
Η καταγωγή μου δεν έχει απλώς επηρεάσει το έργο μου, αλλά το έχει καθορίσει.
Στην τελευταία δημιουργική μου περίοδο μάλιστα, η παράδοση έχει γίνει βασικό βίωμα της μουσικής μου και δεν θα δίσταζα να πω, ότι έχει επαναπροσδιορίσει τη συνθετική μου ταυτότητα.
Μεγαλώνοντας, ανακάλυψα και συνειδητοποίησα ότι η παράδοση δεν είναι απλώς ένας πλούτος που μας συνοδεύει, αλλά ένας ολόκληρος κόσμος, ο οποίος μπορεί να μας οδηγήσει σε νέες δημιουργικές προσκλήσεις.
Πηγή: xaniotikanea
