Η εφηβεία είναι ίσως η πιο σημαντική περίοδος στη ζωή ενός ανθρώπου.
Είναι τότε που «κάνουν πάρτυ οι ορμόνες» στον οργανισμό του νέου ανθρώπου, και οι έφηβοι νιώθουν μια ακατανίκητη περιέργεια για τα πάντα, αμφισβητούν τις απαγορεύσεις, αμφισβητούν τους γονείς, αμφισβητούν γενικώς.
Είναι μια περίοδος μετάβασης. Τότε που όλοι βιάζονται να μεγαλώσουν, αποκτούν αυτοπεποίθηση αλλά έχουν και ανασφάλειες, νιώθουν άτρωτοι, έξυπνοι, έτοιμοι να κατακτήσουν τον κόσμο. Έναν κόσμο όμως που ακόμη τους επιβάλλει απαγορεύσεις, ακόμη τους λέει «μη» και ακόμη δεν τους θεωρεί ικανούς να διαχειριστούν τον εαυτό τους.
Είναι η εποχή του πρώτου τσιγάρου, του πρώτου ερωτικού φιλιού, του πρώτου έρωτα, της πρώτης λαθραίας βόλτας με μηχανάκι, της πρώτης σοβαρής κοροϊδίας των γονιών, των πρώτων ριψοκίνδυνων πράξεων…Η εφηβεία είναι πανέμορφη αλλά και γεμάτη κινδύνους…Από το βαθμό επικοινωνίας γονιών και εφήβων, εξαρτώνται πολλά σε σχέση με την ομαλή ανάπτυξη των εφήβων, κοριτσιών και αγοριών.
Οι γονείς που ενδιαφέρονται για τα παιδιά τους συχνά δείχνουν μεγάλη βαρύτητα στους βαθμούς του σχολείου και στο απλό ερώτημα διάβασες; Δεν διάβασες! Μα τι να διαβάσει και πως όταν εκείνη στα 14 της καίγεται για εκείνα τα μελιά μάτια του αγοριού της 1η Λυκείου; Και πως θα καταφέρει να βγει το Σάββατο για να τον δει στην καφετέρια; Ή τι να διαβάσει ο άλλος που στα 15 του, είναι λίγο χοντρός και τα κορίτσια τον κοροϊδεύουν; Είναι πολλά περισσότερα που πρέπει να επικοινωνούν οι γονείς από το σκέτο «Διάβασες; Τόσα λεφτά δίνουμε στα Φροντιστήρια…»
Και η εφηβεία έχει άλλες πολλές ανάγκες. Έχει ανασφάλειες, έχει αγωνίες ένταξης, έχει χτυποκάρδια, έχει απογοητεύσεις, έχει σκληρότητα…
Εκεί πολλές φορές μπορεί να χαθεί το παιχνίδι. Ο έφηβος ή η έφηβη, έχοντας άλλες ανάγκες από εκείνες που οι γονείς νομίζουν, να πάρει άλλο δρόμο. Ναι θα πείτε φταίνε οι κακές παρέες…Αλλά τι οδηγεί τον 15χρονο στις κακές παρέες; Γιατί συχνά οι έφηβοι αναζητούν τις «κακές παρέες;» Τι τους οδηγεί στη χρήση ουσιών; Γιατί καταναλώνουν αλκοόλ; Και τι είναι εκείνο που τους κάνει να κάνουν επικίνδυνα πράγματα; (όποιος δεν έχει δει 15χρονο να οδηγεί στα όρια παπάκι, δεν μπορεί να κατανοήσει τι είναι πραγματικός κίνδυνος…)
Και εκείνοι οι έρμοι γονείς, που έτσι κι αλλιώς γονείς έγιναν χωρίς μάνουαλ οδηγιών, πως μπορούν να διαβλέψουν τι απασχολεί την κόρη ή το γιο τους στα 13, 14, 15, ή 16 χρόνια τους; Υπάρχουν πρακτικές οδηγίες που μπορεί να κάνουν ένα γονιό να αντιμετωπίσει καλύτερα τα προβλήματα των παιδιών του στην εφηβική ηλικία;
Πρώτα από όλα το ίδιο το περιβάλλον που ζουν όλοι σαν οικογένεια, οι συνήθειες και η κουλτούρα τους αναπαράγεται και στους εφήβους. Αν ο Πατέρας πίνει κούπες και σε γενικές γραμμές είναι καλός πατέρας, είναι πρότυπο για τον 12 χρονο γιο ο οποίος σε πρώτη ευκαιρία θα πιει και αυτός. Αν οι γονείς αδιαφορούν στο ότι μπορεί η 13χρονη κόρη τους να είναι άριστη μαθήτρια αλλά εκείνη την απασχολεί ότι έχει σπυράκια στο πρόσωπο και δεν αρέσει στα αγόρια, τότε θα αναζητήσει αλλού την αποδοχή…Αν οι γονείς απλά παρέχουν τα προς το ζην, πληρώνουν φροντιστήρια αλλά η επικοινωνία με τα παιδιά τους είναι μόνο αν διάβασαν ή αν έφαγαν, τότε δεν ξέρουν καθόλου τα ίδια τους τα παιδιά…Οι εκπαιδευτικοί έχουν να πουν πάμπολλες ιστορίες για παιδιά που πέρασαν χρόνια στο σχολείο, χωρίς οι γονείς τους να έρθουν ούτε μία φορά σε επαφή με το δάσκαλο ή τον καθηγητή τους…
Ποιες είναι όμως οι βασικές ενδείξεις που οι γονείς πρέπει να κάνουν για να έχουν καλή εφηβεία; Ας δούμε τις δύο κατηγορίες για μέσα και έξω από το σπίτι.
Ποιος είναι ο βαθμός γνώσης των γονιών για τις πραγματικές δραστηριότητες των παιδιών τους; Π.χ. Είναι άλλο να σου πουν. «Θα πάω με φίλους στην καφετέρια να δούμε τον αγώνα» και διαφορετικό: «Θα πάω στην καφετέρια τάδε, με το Νίκο και το Γιώργο να δούμε τον αγώνα που αρχίζει στις 7…» Στην πρώτη περίπτωση, στην πραγματικότητα δεν γνωρίζεις τη δραστηριότητα του παιδιού σου. Δεν έχεις καμιά πληροφορία. Κάνε λοιπόν το τεστ αν γνωρίζεις πραγματικά τη δραστηριότητα του παιδιού σου υποβάλλοντας αυτό ακριβώς το ερώτημα στον εαυτό σου, σε διαφορετικές ώρες της ημέρας: Πόσο πραγματικά είμαι σίγουρος για το τι κάνει τώρα ο γιος ή η κόρη μου; Θα ανακαλύψεις ότι αν δεν έχεις ουσιαστική επικοινωνία και πλήρη πληροφορία, δεν είσαι σίγουρος για τίποτα. Θα το εξακριβώσεις, αν πραγματικά ενδιαφέρεσαι σαν γονιός ή απλά με το να σου λέει κάτι αόριστο, έχεις άλλοθι ότι σε γενικές γραμμές γνωρίζεις. Από την άλλη, ο ασφυκτικός έλεγχος, η έντονη παρουσία του γονέα παντού και πάντα, μπορεί να φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα.
Κανένα παιδί στην εφηβεία δεν θέλει να δείχνει ότι είναι υπό την άμεση επίβλεψη και τον έλεγχο του γονιού, αλλά η εμπιστοσύνη όπως είπαμε κατακτιέται. Οπότε αν έχει δομηθεί σχέση εμπιστοσύνης, φροντίζετε να την επιβεβαιώνεται με διακριτικό έλεγχο και εξακρίβωση. Να θυμάστε τον απλό κανόνα: Πρέπει πάντοτε να είμαστε σίγουροι, ακριβώς που είναι το παιδί μας. Αν δηλαδή απλώς μας πει θα βγω με τους συμμαθητές για κανέναν καφέ, δεν έχουμε ιδέα ούτε με ποιους, ούτε που είναι, ούτε πόση ώρα θα λείψει. Μπορεί να είναι και να παρακολουθεί π.χ. κόντρες μηχανακιών ή να συμμετέχει κιόλας…όμως είναι με τους συμμαθητές για καφέ…
Όλες οι έρευνες που έχουν γίνει σε παραβατικούς εφήβους παρουσιάζουν ως κοινό στοιχείο την άγνοια των γονιών για τις ακριβείς δραστηριότητες των εφήβων παιδιών τους…
Το παιδί έφηβος είναι στο σπίτι, μέσα στο δωμάτιό του. Ωραία, δεν ανησυχούμε, είναι εδώ, μαζί μας, δεν κινδυνεύει…Πως είναι όμως; Με υπολογιστή; Με ελεύθερη πρόσβαση στο διαδίκτυο; Με τηλέφωνο; 6 ώρες χωρίς να βγει καθόλου; Σας απαγορεύει την πρόσβαση και εσείς δεν θέλετε να κάνετε έφοδο…αλλά 6, 8 ώρες κλεισμένος ή κλεισμένη μέσα; Εδώ χρειάζεται συζήτηση σοβαρή μαζί του (της). Επίσης όταν θα μπείτε να συγυρίσετε, ρίξτε μια προσεκτική ματιά. Αν καπνίζει τσιγάρο ή οτιδήποτε άλλο…Υπάρχουν περίεργα κομματάκια από αλουμινόχαρτο;
Τρώει πολλά γλυκά συχνά; Στα σκουπίδια του υπάρχουν συσκευασίες που σας μοιάζουν περίεργες; Μυρίζει περίεργα; Μοιάζει λίγο στον κόσμο του; Παρουσιάζει αξιοπρόσεκτη υπνηλία; Και εδώ δεν ψάχνεται να βρείτε αν π.χ. αυνανίζεται, ναι, αυνανίζεται και πολύ καλά κάνει! Και δεν θέλει να το ξέρετε. Άλλα είναι εκείνα που πρέπει να σας ενδιαφέρουν.
Πως θα καταλάβετε π.χ. αν καπνίζει κάνναβη; (Ενδείξεις: Ασυνήθιστη υπνηλία. περίεργη μυρωδιά, χαρτάκια ή κομμάτια αλουμινόχαρτο, ανάγκη για συχνή κατανάλωση γλυκών, απότομες αλλαγές διάθεσης είναι οι βασικές) Αν παίρνει έκσταση ή άλλα διεγερτικά, (Ενδείξεις: Περίεργες συσκευασίες από χάπια, χαρτάκια σαν από περιτύλιγμα καραμέλας, υπερβολική ευερεθιστότητα ή υπερκινητικότητα, αϋπνίες, είναι οι βασικές) αν πίνει αλκοόλ, (Εδώ τις ενδείξεις τις ξέρετε) αν είναι εθισμένο στα ηλεκτρονικά παιχνίδια, στο πορνό ή στον ηλεκτρονικό τζόγο, αν μιλάει στο ίντερνετ με αγνώστους… (Ενδείξεις: αϋπνία, ανεξήγητο άγχος, συχνό κλείσιμο και ξεκαθάρισμα του ιστορικού του υπολογιστή είναι οι βασικές)
Ακόμη αν παίρνει αναβολικά για να γίνει δυνατός (Ενδείξεις: Αύξηση μυϊκής μάζας, μπράτσα κλπ. έντονο ενδιαφέρον για πρωτεΐνες, για πρωτεϊνούχα φαγητά, ενασχόληση με το σώμα και το body building είναι οι βασικές) ή αν η μικρή έφηβη παίρνει αγνώστου προελεύσεως χάπια αδυνατίσματος… (Ενδείξεις: περίεργες συσκευασίες ‘η χαρτάκια, υπερβολική ενασχόληση με το βάρος, συχνά μετρήματα, κακή διατροφή, ανορεξία είναι οι βασικές).
Αυτά είναι οι πρώτοι κίνδυνοι της εφηβείας… Σ αυτά έχετε το νου σας και ψάχνετε για ενδείξεις. Και όλα αυτά μπορούν να γίνουν μέσα στο σπίτι, σε ένα κλειστό δωμάτιο…Να πούμε εδώ ότι σε όλες τις περιπτώσεις μια ένδειξη που πρέπει οπωσδήποτε να σας βάλει σε σκέψη είναι το υπερβολικό για την ηλικία και τις δραστηριότητές του ξόδεμα χρημάτων, όπως επίσης ότι πολλές από τις παραπάνω ενδείξεις, είναι ως ένα σημείο φυσιολογικές για την εφηβεία, κατά περιόδους, αλλά η υπερβολή ούτως ή άλλως πρέπει να σας βάλει σε εγρήγορση.
Αυτές οι διαδικασίες που περιγράφονται παραπάνω μπορούν πρακτικά να μας βοηθήσουν στον έλεγχο της κατάστασης. Να μην ξεχνάμε τις δυο λέξεις κλειδιά: Επικοινωνία-Εμπιστοσύνη. Θα βάλουμε δίπλα τους και άλλες δύο: Ουσιαστική Επικοινωνία-Δοκιμασμένη εμπιστοσύνη έτσι θα μπορούμε να ξέρουμε τι θα γίνεται και θα βοηθήσουμε να μεγαλώσουν ευτυχισμένοι άνθρωποι!
