Mέχρι και … άρωμα από Πάσχα είχαν τα παλιά Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονια στην περιοχή του Μάραθου. Ο λόγος; Στα Χριστόψωμα που έφτιαχναν έβαζαν άσπρα βρασμένα αυγά, όπως θυμάται η Καλλιόπη Σκουτέλη, ανασύροντας τις εικόνες που έχει από παιδί.
Της Μαρίας Καλλέργη
Όπως λέει η κ. Σκουτέλη: “ Στα Χριστόψωμα η μάνα μου έβαζε αυγά όπως τις αυγοκουλούρες το Πάσχα, μόνο που εκείνα ήταν άσπρα κι όχι κόκκινα”.
Και τα Χριστόψωμα δεν ήταν βέβαια τα μοναδικά που έφτιαχναν αφού εκτός από τους κλασικούς κουραμπιέδες και τα μελομακάρονα στην περιοχή έφτιαχναν και το πατητό ψωμί αλλά και τη φτερωτή, που επίσης ήταν ένα ψωμένιο γλύκισμα.
Όπως λέει η κ. Σκουτέλη “το ψωμί που ήταν για το φαγητό ήταν κανονικό αλλά τα υπόλοιπα ήταν γλυκά. Ξεκινούσαν το ζύμωμα από την προπαραμονή των Χριστουγέννων με το πατητό που ήταν κουλούρι το οποίο αφού έφτιαχναν το πατούσαν πάνω σε σουσάμι. Το ίδιο έκαναν και με τη φτερωτή η οποία φτιαχνόταν σε πολλά κομμάτια σαν λουλούδι και στη συνέχεια τη γυρνούσαν κι αυτή πριν την ψήσουν στο σουσάμι”.
Οι γυναίκες πάντως στο Μάραθο δε σταμάτησαν να φτιάχνουν τα παραδοσιακά εδέσματα εκείνης της εποχής αφού όπως λέει η Καλλιόπη Σκουτέλη: “μας μάθαιναν οι γιαγιάδες και οι μανάδες μας κι εμείς μάθαμε στις κόρες και τις εγγονές μας”.
Ωστόσο σημείο αναφοράς για τη διατήρηση παλιών παραδοσιακών συνταγών αποτελεί και ο σύλλογος γυναικών Μαράθου που ξαναφτιάχνει τα γλυκά εκείνης της εποχής και βοηθά έτσι τους παλαιότερους να τα θυμούνται και τους νέους να τα γνωρίζουν.
Χοίρος και για τα γλυκά
Το γουρούνι, ή χοίρος όπως ονομαζόταν εκείνη την εποχή, θα υποθέταμε ότι ήταν για το φαγητό. Ωστόσο παράγωγα του χοίρου χρησιμοποιούνταν και για την παρασκευή των γλυκών. Η αρχή γινόταν την προπαραμονή των Χριστουγέννων τότε που έσφαζαν το χοίρο και έπαιρναν ένα κομμάτι δικτυωτό λίπος το οποίο ονόμαζαν κνισάρι.
Την ίδια μέρα κιόλας έφτιαχναν την ξιγκόπιτα με το κνισάρι, με αλεύρι και ζάχαρη. Ήταν κάτι τελικά ανάμεσα σε γλυκό και φαγητό το οποίο κατανάλωναν κυρίως με μεγάλη ευχαρίστηση τα παιδιά.
Ωστόσο η ξιγκόπιτα δεν ήταν η μοναδική περίπτωση που ο χοίρος χρησιμοποιούνταν για τα γλυκά. Το λίπος του χοίρου, η γλίνα που έπηζε και διατηρούνταν πολύ καιρό σε κιούπια χρησιμοποιούνταν για γλυκά, κυρίως ψωμιά και κουραμπιέδες αφού στα μελομακάρονα χρησιμοποιύσαν λάδι.
Γενικώς η γλίνα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί όπου σήμερα χρησιμοποιούμε βούτυρο, και η αλήθεια είναι πως πρόκειται για ένα διατροφικό “δυναμίτη” αφού περιέχει λιπαρά σε υψηλό ποσοστό και μυρίζει έντονα.
Τη γλίνα την άπλωναν και σε ζεστό ψωμί και πάνω από αυτό έβαζαν ζάχαρη ενώ τηγάνιζαν με αυτήν πατάτες ή αυγά, τα οποία η αλήθεια είχαν μια βαριά και έντονη, τουλάχιστον για τα σημερινά δεδομένα γεύση.
