Παράδεισος της φύσης τα Αστερούσια – Ενδημικά είδη και ομορφιές που κόβουν την ανάσα

Σπάνια και ενδημικά είδη πανίδας και χλωρίδας, προστατευόμενα είδη, σπουδαίοι αλλά άγνωστοι τους πολλούς αρχαιολογικοί χώροι και φυσικές ομορφιές που πραγματικά “κόβουν” την ανάσα συνθέτουν τις περιοχές του δικτύου Natura στις οποίες περιλαμβάνονται τα Αστερούσια. Γυμνά και άγρια βουνά, και με φαράγγια και ρυάκια που καταλήγουν στο Λιβυκό πέλαγος, βιότοποι και τόποι αναπαραγωγής θαλάσσιων χελώνων είναι μόνο ένα δείγμα από όσα ενδιαφέροντα μπορεί να συναντήσει κανείς στη Μεσαρά. Με αυτά ως δεδομένα προφανώς και υπάρχουν οι προοπτικές να ενταχθούν τα Αστερούσια στα Αποθέματα Βιόσφαιρας της UNESKO θέμα που συζητήθηκε διεξοδικά στην ημερίδα που συνδιοργάνωσε η Περιφέρεια Κρήτης με τους Δήμους, Αρχανών-Αστερουσίων, Φαιστού , Γόρτυνας και Μινώα – Πεδιάδος, στους Αγίους Δέκα.

Οι Γερμανοί εμπειρογνώμονες

Οι προσκεκλημένοι Γερμανοί εμπειρογνώμονες από το νησί Rügen, που έχει ενταχθεί στα Αποθέματα Βιόσφαιρας, ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) Χαράλαμπος Βερβέρης, η υπεύθυνη της «Βιόσφαιρας της ΟΥΝΕΣΚΟ» στο νησί Rügen κα. Μούστερ, ο διδάκτωρ αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Χαιδελβέργης που πραγματοποιεί την τελευταία πενταετία τις αρχαιολογικές ανασκαφές στη περιοχή της «Κουμάσας» στα Αστερούσια Διαμαντής Παναγιωτόπουλος, έκαναν παρουσιάσεις που αναδεικνύουν το πλούτο (αρχαιολογικό, πολιτισμικό, ιστορικό, περιβαλλοντικό, θρησκευτικό) της ευρύτερης περιοχής των Αστερουσίων.

Μάλιστα είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν από κοντά τις ιδιαιτερότητες, την αξία του φυσικού περιβάλλοντος, τα αρχαιολογικά και θρησκευτικά μνημεία των Αστερουσίων. Οι Γερμανοί εμπειρογνώμονες τόνισαν ότι η περιοχή έχει κατ’ αρχήν τα βασικά γνωρίσματα που απαιτούνται, έτσι ώστε να είναι δυνατή η υποβολή του φακέλου υποψηφιότητας στην UNESCO. Ο εκπρόσωπος του ΥΠΕΝ επισήμανε τις δυνατότητες βιώσιμης ανάπτυξης των Αστερουσίων, με βάση το συνδυασμό φυσικού και πολιτισμικού περιβάλλοντος που χαρακτηρίζει την περιοχή. Τονίστηκε μάλιστα ότι, το φυσικό και πολιτισμικό αυτό «κεφάλαιο» μπορεί να αξιοποιηθεί μέσα από την ένταξη της περιοχής στα Αποθέματα Βιόσφαιρας και να αποτελέσει παράγοντα βιώσιμης ανάπτυξης για την Κρήτη.

«Τα Αστερούσια μπορούν να αποτελέσουν το «κορμό» για την ανάπτυξη της νότιας Κρήτης αναδεικνύοντας τα συγκριτικά πλεονεκτήματα με δράσεις που σέβονται απόλυτα το φυσικό περιβάλλον και τα μνημεία της περιοχής» ανέφερε χαρακτηριστικά η Αντιπεριφερειάρχης Κοινωνικής Πολιτικής της Περιφέρειας Κρήτης Θεανώ Βρέντζου-Σκορδαλάκη, η οποία ευχαρίστησε τα στελέχη του Υπουργείου, τη Γερμανική αντιπροσωπεία του Rügen, αλλά και τους δημάρχους, φορείς της περιοχής που συμμετείχαν στην σημαντική ημερίδα.

Το δίκτο Natura

Σύμφωνα με το δίκτυο Natura στις δύο ενταγμένες περιοχές των Αστερουσίων η κατάσταση που επικρατεί είναι η εξής:

Δυτικά Αστερούσια (Από Αγιοφάραγγο ως Κόκκινο Πύργο)

Τα φαράγγια που διανοίγονται στο νότιο τμήμα της περιοχής έχουν μεγάλη αισθητική αξία και παρουσιάζουν ποικιλία τοπίων, με πληθώρα φυτών και ζώων. Η χλωρίδα αποτελείται από πολλά ενδημικά και στενοενδημικά είδη. Στις αμμώδεις παραλίες η χελώνα Caretta caretta γεννά τα αυγά της και γι´ αυτό το συγκεκριμένο μέρος είναι η τρίτη πιο σημαντική θέση αναπαραγωγής της στην Ελλάδα. Η πανίδα αποτελείται από αμφίβια και ερπετά, όπως και θηλαστικά τα οποία προστατεύονται από τη Συνθήκη της Βέρνης. Επιπροσθέτως, υπάρχουν ενδημικά ασπόνδυλα, όπως είναι τα σαλιγκάρια Albinaria terebra, Helicopsis bathyptera και Mastus turcidus.

Άλλα σημαντικά είδη της περιοχής είναι οι καμπανούλες Campanula creutzbergi και Campanula saxatilis ssp. saxatilis καθώς και το Crepis tybakiensis. Ο θάμνος Lithodora hispidula ssp. Hispidula είναι ενδημικό είδος των ανατολικών νησιών του Αιγαίου, της Κρήτης και της Δυτικής Τουρκίας.

Στο Αγιοφάραγγο και στο Μάρτσαλο, στα οποία συναντάμε συστάδες από φοίνικα του Θεόφραστου Phoenix theophrasti. Η βλάστηση είναι κυρίως φρυγανική με μακκί από αγριελιές, χαρουπιές και σχίνους. Κατά τόπους υπάρχουν μικρές συγκεντρώσεις πικροδάφνης Nerium oleander κοντά στις κοίτες των χειμάρρων και συστάδες άρκευθων Juniperus phoenicea διάσπαρτες στο παράλιο τμήμα.

Αστερούσια (Κόφινας)

Ο ορεινός όγκος των Αστερουσίων καλύπτει τη νότια ακτογραμμή της Περιφερειακής Ενότητας Ηρακλείου. Πρόκειται για μεγάλης οικολογικής σημασίας περιοχή, λόγω των εξής χαρακτηριστικών:

Το βουνό Κόφινας παρέχει ποικίλες θέσεις φωλιάσματος για αρπακτικά πτηνά, όπως είναι το όρνιο Gyps Fulvus και ο γυπαετός Gypaetus barbatus (είδος προτεραιότητας στην Ε.Ε.). Άλλα ενδιαφέροντα πτηνά που παρουσιάζονται στην περιοχή είναι ο γερακαετός Hieraaetus pennatus και ο μαυροπετρίτης Falco eleonorae.

Η παρουσία της μεσογειακής φώκιας στις θαλάσσιες σπηλιές.

Η περιοχή φιλοξενεί ενδημικά και προστατευόμενα είδη φυτών.

Επίσης υπάρχουν ενδημικά χερσαία σαλιγκάρια (Mastus turcidus, Helicopsis bathytera).

Όλη η περιοχή είναι αρχαιολογικής σημασίας με πολύ ενδιαφέρουσες σπηλιές με προϊστορικά κατάλοιπα, λείψανα, ναούς και βυζαντινά μοναστήρια κ.ά.

Η αισθητική αξία της περιοχής βασίζεται στην έντονη γεωμορφολογία της οροσειράς.