Υπάρχει κάτι που είναι πραγματικά δικό μας και δεν πρέπει ποτέ και κανείς να μας το στερήσει. Κι όμως συνεχώς το αρνούμαστε και προσπαθούμε να το αποποιηθούμε. Αυτό είναι η ευθύνη για την ύπαρξή μας και για τις πράξεις μας. Δεν κατηγορούμε συνήθως τους άλλους για τα δεινά και τις δυστυχίες που μας συμβαίνουν; Πάντα υπάρχει κάποιος στον οποίο είμαστε πρόθυμοι να αποδώσουμε την ευθύνη. Βαυκαλιζόμαστε με εύκολες εξηγήσεις και γρήγορες αποδώσεις, όπως ότι ο άλλος μας εκμεταλλεύτηκε, μας παρέσυρε, μας ξεγέλασε. Ακόμα και στην μοίρα και την τύχη φορτώνουμε τα λάθη και τις αστοχίες μας.
Ότι δεν μπορούμε ή δεν θέλουμε να κατανοήσουμε, βιαστικά διώχνουμε την ευθύνη από πάνω μας, δίνουμε μεταφυσικές ερμηνείες και μοιρολατρικά αποδεχόμαστε την τροπή των πραγμάτων.
Αλήθεια… πόσο βολικό και ανακουφιστικά αποχαυνωτικό είναι να θεωρούμε ότι εμείς είμαστε ηθικά σωστοί, απόλυτα άμεμπτοι, ολοκληρωτικά αψεγάδιαστοι; Πόση επιβεβαίωση χρειάζεται η ύπαρξή μας εις βάρος του άλλου για να επιπλεύσει στην αμφιβολία και την αμφισβήτηση; Μήπως όμως έχουμε και εμείς ευθύνη; Ακόμα πιο τρομακτική είναι η σκέψη… μήπως εμείς έχουμε την αποκλειστική ευθύνη;
Ξέρετε γιατί όταν θεωρούμε ότι κάποιος μας φέρεται άσχημα, μάς κάνει κακό, μάς πληγώνει, μάς ξεγελάει, μάς προδίδει, η ευθύνη είναι δική μας; Γιατί εμείς το ΕΠΙΤΡΕΠΟΥΜΕ. Εμείς επιτρέπουμε στον άλλο, είτε είναι φίλος είτε εχθρός μας, να μάς εκμεταλλευτεί, να μάς προσβάλλει και να μάς εξαπατήσει. Γιατί δεν είδαμε έγκαιρα τα προειδοποιητικά σημάδια; Μήπως ήμασταν περισσότερο εύπιστοι από ότι έπρεπε; Μήπως θελήσαμε να πιστέψουμε ένα όμορφο ψέμα; Γιατί αφεθήκαμε στις κακόβουλες πράξεις του άλλου; Γιατί δεν μπορέσαμε να τις προβλέψουμε; Τι κάναμε για να τις αποτρέψουμε; Γιατί δεν προφυλαχτήκαμε; Γιατί τις δεχτήκαμε; Γιατί τις επιτρέψαμε;
Στις ερωτικές μας σχέσεις συχνά εθελοτυφλούμε. Αρνούμαστε πολλές φορές να δούμε το αυτονόητο και παραποιούμε την πραγματικότητα, αλλοιώνοντας τα γεγονότα, διαστρέφοντας τα νοήματα, συγκαλύπτοντας την αλήθεια. Αρνούμαστε ακόμα και να εμπιστευτούμε τον εαυτό μας και παραμορφώνουμε την αντίληψή μας…και όλα αυτά για να ταιριάξει ο άλλος με τις επιθυμίες μας και να «χωρέσει» ο άλλος στην διαστρεβλωμένη πραγματικότητά μας. Ποια λοιπόν ανάγκη μας καλύπτει και τι εξυπηρετεί τη δεδομένη στιγμή; Γιατί τον χρειαζόμαστε; Γατί μετά τον κατηγορούμε επειδή απλά επιβεβαίωσε τους φόβους μας; Εμείς τελικά δεν είμαστε αυτοί που «επιτρέπουμε» την προδοσία, την κακομεταχείριση ακόμα και την κακοποίηση;
Ακόμα και σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών, θανάτων ή άλλων καταστάσεων που φαινομενικά δεν φέρουμε καμία ευθύνη, εκτός από τις φυσικές συνέπειές τους που ενδεχομένως είναι αδιαμφισβήτητες, μήπως ο συναισθηματικός αντίχτυπος τους πάνω μας δεν είναι τίποτε άλλο παρά δική μας ευθύνη; Έχουμε ευθύνη για την ερμηνεία και αντιμετώπιση κάθε κατάστασης. Προσπαθούμε να εντοπίσουμε κάτι θετικό («ουδέν κακό αμιγές καλού» λέει ο λαός μας), επαναπροσδιορίζουμε την κατάσταση, ανακάμπτουμε από το στρες, τελικά δυναμώνουμε και ανταπεξερχόμαστε των δυσκολιών; Ή αντίθετα, ερμηνεύουμε τις δυσκολίες και ό,τι μας συμβαίνει βλέποντας μόνο τις αρνητικές πλευρές του και γι’ αυτό τελικά καταβαλλόμαστε και παραιτούμαστε; Ποιος λοιπόν είναι ο υπαίτιος σ’ αυτή την περίπτωση; Ο άλλος; Η τύχη; Η κακιά στιγμή; Ή μήπως εμείς; Εμείς «επιτρέπουμε» στον εαυτό μας να υποφέρει! Η ευθύνη είναι δική μας. Είναι αποκλειστικά δική μας και είναι αμεταβίβαστη!
*Η Δρ. Αργυρούλα Καλαϊτζάκη, είναι Επικ. Καθηγήτρια Κλινικής Ψυχολογίας και Διευθύντρια του Εργαστηρίου Διεπιστημονικής Προσέγγισης για τη Βελτίωση της Ποιότητας Ζωής, ΤΕΙ Κρήτης
